Políticas e Finanças Públicas Sob a Ótica da Economia Comportamental: Uma Análise Bibliométrica / Policies and Public Finances from a Behavioral Economics Perspective: A Bibliometric Analysis

Walter Araujo de Lima Filho, Natallya de Almeida Levino, Andrew Beheregarai Finger

Resumo


Este estudo teve como objetivo analisar a evolução do campo teórico sobre políticas e finanças públicas no contexto da economia comportamental, facilitando a evidenciação das abordagens e frentes de pesquisas existentes. A metodologia adotada pela pesquisa foi a revisão sistemática de literatura e a análise dos artigos do portfólio por meio da Teoria do Enfoque Meta Analítico Consolidado. Foram analisados artigos publicados entre 1985 e 2021 nas bases de dados Web of Science e Scopus. A partir da análise, identificou-se que houve crescimento nos temas voltados às finanças e políticas públicas relacionados à abordagem de comportamento, a utilização expressiva dos constructos comportamentais, das heurísticas e vieses desta abordagem econômica nos artigos investigados que abordam, dentre outros temas de maneira preponderante, desenhos e percepção de políticas, estruturas cognitivas e de escolhas na tomada de decisão e educação financeira.   

 

Palavras-chaves: Política Pública. Finanças Públicas. Economia Comportamental. TEMAC.

 

ABSTRACT

 

This study aimed to analyze the evolution of the theor etical fieldon public policy and finance in the context of behavioral economics, facilitating the evidencing of existing research approaches and fronts. The methodology adopted by the research was the systematic literature review and the analysis of the articles in the portfolio by means of the Consolidated Analytical Meta Approach Theory. Articles published between 1985 and 2021 in the Web of Science and Scopus databases were analyzed. From the analysis it was identified that there was growth in the themes focused on finance and public policy related to the behavioral approach, the significant use of behavioral constructs, heuristics and biases of this economic approach in the investigated articles that address amongo ther topics predominantly designs and perception of policies, cognitiv estructures and choices in decision making and financial education.  

 

Keywords: Public Policy. Public Finance. Behavioral Economics. TEMAC.

 

 


Texto completo:

PDF RAR XML

Referências


ABRAMO, Giovanni; D'ANGELO, Ciriaco Andrea. Evaluating research: from informed peer review to bibliometrics. Scientometrics, v. 87, n. 3, p. 499-514, 2011.

ACQUISTI, Alessandro; JOHN, Leslie K .; LOEWENSTEIN, George. What Is Privacy Worth?. The Journal of Legal Studies , v. 42, n. 2, pág. 249-274, 2013.

CHATER, Nick. A revolução da ciência comportamental nas políticas públicas e em sua implementação. In: ÁVILA, Flávia; BIANCHI, Ana Maria (org.). Guia de Economia Comportamental e Experimental. São Paulo: Economiacomportamental.org, 2015. p.116-128.

CHETTY, Raj. Economia comportamental e políticas públicas: uma perspectiva pragmática. American Economic Review , v. 105, n. 5, pág. 1-33, 2015.

COAN, F. J.; DURIGON, A. R.; DE OLIVEIRA, C.; OTT, E. Voluntary disclosure: produção científica publicada na base de dados da web of science no período de 2009 a 2018. REUNIR Revista de Administração Contabilidade e Sustentabilidade, v. 9, n. 3, p. 76-85, 2019.

CRONIN, Patricia; RYAN, Frances; COUGHLAN, Michael. Undertaking a literature review: a step-by-step approach. British journal of nursing, v. 17, n. 1, p. 38-43, 2008.

DENYER, David; TRANFIELD, David. Producing a systematic review. 2009.

DE MELLO, Cristina Helena Pinto. Economia Comportamental. RAE, v. 55, n. 5, p. 607-607, 2015.

FEITOSA, Zuleide Oliveira et al. Modelos de maturidade de gestão do conhecimento aplicados nas organizações: uma revisão da literatura. Revista Latino-Americana de Inovação e Engenharia de Produção, [S.l.], v. 8, n. 13, p. 172-186, jul. 2020. ISSN 2317-6792. Disponível em: https://revistas.ufpr.br/relainep/article/view/73929. Acesso em: 23 nov. 2021. doi:http://dx.doi.org/10.5380/relainep.v8i13.73929

FERNANDES, Daniel; LYNCH JR, John G .; NETEMEYER, Richard G. Literacia financeira, educação financeira e comportamentos financeiros a jusante. Management Science , v. 60, n. 8, pág. 1861-1883, 2014.

FRANCESCHINI, Ana Carolina Trousdell; FERREIRA, Diogo Conque Seco. Economia comportamental: Uma introdução para analistas do comportamento. Revista Interamericana de Psicología/Interamerican Journal of Psychology, v. 46, n. 2, p. 317-325, 2012.

GRUBER, Jonathan. Public finance and public policy. Macmillan, 2005.

GUEDES, Vânia LS; BORSCHIVER, Suzana. Bibliometria: uma ferramenta estatística para a gestão da informação e do conhecimento, em sistemas de informação, de comunicação e de avaliação científica e tecnológica. Encontro Nacional de Ciência da Informação, v. 6, n. 1, p. 18, 2005.

HURSH, Steven R. Behavioral economics. Journal of the experimental analysis of behavior, v. 42, n. 3, p. 435-452, 1984.

HURSH, Steven R. Behavioral economics of drug self‐administration and drug abuse policy. Journal of the experimental analysis of behavior, v. 56, n. 2, p. 377-393, 1991.

HURSH, Steven R.; ROMA, Peter G. Behavioral economics and empirical public policy. Journal of the experimental analysis of behavior, v. 99, n. 1, p. 98-124, 2013.

HURSH, Steven R.; ROMA, Peter G. Behavioral economics and the analysis of consumption and choice. Managerial and Decision Economics, v. 37, n. 4-5, p. 224-238, 2016.

HURSH, Steven R.; WINGER, Gail. Normalized demand for drugs and other reinforcers. Journal of the experimental analysis of behavior, v. 64, n. 3, p. 373-384, 1995.

Kahneman, D.; A. Tversky. Prospect Theory: An analysis of decision under risk. Econometrica, v. 47, n. 3, p. 263-292, 1979.

Leal, Ricardo Pereira Câmara; Almeida, Vinicio de Souza; Bortolon, Patrícia Maria. Produção científica brasileira em finanças no período 2000-2010. Revista de Administração de Empresas [online]. 2013, v. 53, n. 1 [Acessado 23 Novembro 2021] , pp. 46-55. Disponível em: .

MACHADO JUNIOR, Celso et al. As leis da bibliometria em diferentes bases de dados científicos. Revista de Ciências da Administração, v. 18, n. 44, p. 111-123, 2016.

MACIEL, Pedro Jucá. Finanças públicas no Brasil: uma abordagem orientada para políticas públicas. Revista de Administração Pública, v. 47, p. 1213-1241, 2013.

MACKILLOP, James et al. Behavioral economic analysis of withdrawal-and cue-elicited craving for tobacco: an initial investigation. Nicotine & Tobacco Research, v. 14, n. 12, p. 1426-1434, 2012.

MADRIAN, Brigitte C. Applying insights from behavioral economics to policy design. Annu. Rev. Econ., v. 6, n. 1, p. 663-688, 2014.

MARIANO, Ari Melo; ROCHA, Maíra Santos. Revisão da literatura: apresentação de uma abordagem integradora. In: AEDEM International Conference. 2017. p. 427-442.

MENEGUIN, Fernando B.; ÁVILA, Flávia. A economia comportamental aplicada a políticas públicas. In: ÁVILA, Flávia; BIANCHI, Ana Maria (org.). Guia de Economia Comportamental e Experimental. São Paulo: Economiacomportamental.org, 2015. p. 210-220.

Murphy, J. G., & MacKillop, J. (2006). Relative reinforcing efficacy of alcohol among college student drinkers. Experimental and clinical psychopharmacology, 14(2), 219.

OLEJNICZAK, Karol; ŚLIWOWSKI, Paweł; LEEUW, Frans. Comparing behavioral assumptions of policy tools: Framework for policy designers. Journal of Comparative Policy Analysis: Research and Practice, v. 22, n. 6, p. 498-520, 2020.

OLIVEIRA, Josiel Nascimento; MONTIBELER, Everlam Elias. Finanças comportamentais: um estudo sobre a aversão a perda na tomada de decisão. Revista Eletrônica Estácio Papirus, v. 4, n. 2, 2018.

PERIANES-RODRIGUEZ, Antonio; WALTMAN, Ludo; VAN ECK, Nees Jan. Constructing bibliometric networks: A comparison between full and fractional counting. Journal of Informetrics, v. 10, n. 4, p. 1178-1195, 2016.

RIBEIRO, Marcia Carla Pereira; DOMINGUES, Victor Hugo. Economia comportamental e direito: a racionalidade em mudança. Revista Brasileira de Políticas Públicas, v. 8, n. 2, p. 456-471, 2018.

SÁ, Alice Araujo Marques; VIANA, Dianne Magalhães. Design e biomimética: uma revisão sobre o estado da arte no cenário brasileiro. MIX Sustentável, v. 7, n. 1, p. 137-150, 2020.

SILVA JR, Alonso Barros; LAGES, André Maia Gomes; SILVA, Vanderlúcia Felix Amorim. Razão e emoção: o comportamento humano na tomada de decisão em um ambiente econômico incerto. Revista Nexos Econômicos, v. 13, n. 1, p. 8-29, 2019.

SIMON, Herbert A. Bounded rationality. In: Utility and probability. Palgrave Macmillan, London, 1990. p. 15-18.

STOICOV, Carla. Economia Comportamental nas Políticas Públicas. Artigo individual - Escola de Administração de Empresas de São Paulo, Fundação Getúlio Vargas, São Paulo, 2014.

STRASSHEIM, Holger. Behavioural mechanisms and public policy design: Preventing failures in behavioural public policy. Public Policy and Administration, v. 36, n. 2, p. 187-204, 2021.

SUNSTEIN, Cass R. Nudging: um guia bem breve. In: ÁVILA, Flávia; BIANCHI, Ana Maria (org.). Guia de Economia Comportamental e Experimental. São Paulo: Economiacomportamental.org, 2015. p.110-115.

TABOSA, Fábio GF et al. Risks Factors that Influence a Data Center Infrastructure through the TEMAC method. In: 2021 16th Iberian Conference on Information Systems and Technologies (CISTI). IEEE, 2021. p. 1-6.

Thaler, R. H. (2018). From cashews to nudges: The evolution of behavioral economics. American Economic Review, 108(6), 1265-87.

THALER, Richard H.; SUNSTEIN, Cass R.. Nudge: Como tomar melhores decisões sobre saúde, dinheiro e felicidade. Rio de Janeiro: Objetiva, 2009.

THOMAZ, Petronio Generoso; ASSAD, Renato Samy; MOREIRA, Luiz Felipe P. Uso do fator de impacto e do índice H para avaliar pesquisadores e publicações. Arquivos Brasileiros de Cardiologia, v. 96, p. 90-93, 2011.

TOCCHETTO, Daniela G.; PORTO, Sabino da S.. Arquitetura de escolha e políticas públicas. Revista Economia & Tecnologia, [s.l.], v. 7, n. 1, p.1-16, 30 mar. 2011. Universidade Federal do Paraná. http://dx.doi.org/10.5380/ret.v7i1.26849.

VASKOVSKYI, Anton et al. Genesis of behavioral economics and its applicability in public finance [Vývoj behaviorální ekonomie a možnost jejího uplatnění ve veřejných financích]. Český finanční a účetní časopis, v. 2018, n. 3, p. 57-77, 2018.

VIEIRA, F. G. M.; LIMA, K. V. A. de; SCUDELER, A. L.; LIMA, N. da S. de; PARECI, T. O. P. Limitações e desafios nas atividades grupais de professores de matemática e ciências da natureza: um estudo em escolas estaduais de Tangará da Serra - MT. Revista Estudos e Pesquisas em Administração, [S. l.], v. 4, n. 1, p. 93-105, 2020. DOI: 10.30781/repad.v4i1.9436. Disponível em: https://periodicoscientificos.ufmt.br/ojs/index.php/repad/article/view/9436. Acesso em: 23 nov. 2021.

ZUPIC, Ivan; ČATER, Tomaž. Bibliometric methods in management and organization. Organizational research methods, v. 18, n. 3, p. 429-472, 2015.




DOI: http://dx.doi.org/10.12819/2023.20.7.6

Apontamentos

  • Não há apontamentos.


Licença Creative Commons
Este obra está licenciado com uma Licença Creative Commons Atribuição-NãoComercial-SemDerivações 4.0 Internacional.

Ficheiro:Cc-by-nc-nd icon.svg

Atribuição (BY): Os licenciados têm o direito de copiar, distribuir, exibir e executar a obra e fazer trabalhos derivados dela, conquanto que deem créditos devidos ao autor ou licenciador, na maneira especificada por estes.
Não Comercial (NC): Os licenciados podem copiar, distribuir, exibir e executar a obra e fazer trabalhos derivados dela, desde que sejam para fins não-comerciais
Sem Derivações (ND): Os licenciados podem copiar, distribuir, exibir e executar apenas cópias exatas da obra, não podendo criar derivações da mesma.

 


ISSN 1806-6356 (Impresso) e 2317-2983 (Eletrônico)